
تصويب اساسنامه صندوق حمايت از پژوهشگران كشور
شوراى عالى انقلاب فرهنگى، به منظور انطباق پژوهشهاى علمى كشور با الويتهاى توسعه علم و فناورى، اساسنامه صندوق حمايت از پژوهشگران را تصويب كرد.
اساسنامه اين صندوق، به پيشنهاد شوراى پژوهشهاى علمى كشور و در نشست هفتم مردادماه شوراى عالى انقلاب فرهنگى به رياست سيدمحمود هاشمى شاهرودى به تصويب رسيد.
ساماندهى توليد علم و فناورى و آمادهسازى بستر اجرايى آن جهت رسيدن به توسعه پايدار كشور و ارائه كمك و خدمات حمايتى مادى و معنوى به پژوهشگران ايرانى، اعم از حقيقى و حقوقى براى شكوفايى امورتحقيقاتى در راستاى توليد علم و فناورى، از ديگر اهداف صندوق حمايت از پژوهشگران عنوان شد.
براساس اين مصوبه نوع فعاليت صندوق، انجام حمايتهاى مالى و معنوى همهجانبه از پژوهشگران ايرانى در داخل و خارج از كشور براى ارتقاى كمى و كيفى توليد علم و توسعه فناورى است.
هيأت امناى صندوق، اعضاى شوراى پژوهشهاى علمى هستند و رياست آن نيز بر عهده معاون اول رئيس جمهورى است. براساس اين گزارش، در سال جارى هيأت دولت مبلغ 20 ميليارد ريال اعتبار را براى شروع فعاليت اين صندوق تخصيص داده است.
جوايز سالانه كنگره اسلامى كانادا
كنگره اسلامى كانادا CongressIslamicCanadianThe در نظر دارد در سال 2003 نيز جوايزى را در زمينههاى زير توزيع كند.
اين كنگره طى فراخوانى براى دريافت اسامى كانديداهاى واجد شرايط، اعلام آمادگى كرده است و برندگان جايزه خود را روز دوشنبه مورخ بيست اكتبر 2003 در ضيافت شام سالانه اين كنگره در اتاوا دريافت خواهند كرد.
- جايزه صلح 2003 به فردى تعلق مىگيرد كه در زمينه تحكيم عدالت اجتماعى در كانادا يا صلح و عدالت در جهان تلاش برجستهاى كرده باشد.
- جايزه عالى روزنامهنگاران به يكى از روزنامهنگاران حرفهاى كانادايى اهدا مىشود.
- جايزه عزيزا... محمد يوسف (يوم الذكره): اين جايزه به مبلغ پانصد دلار به يكى از دانشآموزان يا دانشجويانى تعلق مىگيرد كه بهترين مقاله (حداكثر در 1000 كلمه) را در مورد قربانيان مسلمان جنگ نوشته باشد.
- جايزه رسانههاى جامعه مسلمانان به يكى از روزنامهنگارانى كه خدمت حرفهاى برجستهاى براى جامعه مسلمانان انجام داده باشد، تعلق مىگيرد.
- جايزه رسانههاى جامعه جوانان خديجه: اين جايزه نيز به مبلغ پانصد دلار به يكى از روزنامهنگاران جوان كانادايى كه خدمت برجستهاى براى جامعه مسلمانان انجام داده باشد، تعلق خواهد گرفت.
- جايزه خدمات اجتماعى: اين جايزه به يكى از كسانى تعلق مىگيرد كه زندگى خود را صرف خدمت به جامعه مسلمانان كانادا كرده است.
- جايزه جامعه جوانان حضرت محمد(ص): اين جايزه به مبلغ پانصد دلار به يكى از جوانان كه خدمتى استثنايى براى جامعه مسلمانان كانادا انجام داده باشد، تعلق مىگيرد.
- جايزه مساجد: اين جايزه به يكى از مساجد كانادا كه به لحاظ معمارى و طراحى و همچنين برنامههاى متنوع به ويژه در ارتباط با بانوان و جوانان، موفق به جذب مخاطبين شده است، اعطا مىشود.
معرفى كانديداها بايستى از طريق پست الكترونيك يا ارسال نامه صورت گيرد. ارسال اطلاعاتى در قالب يك مقاله 500 كلمهاى در مورد كانديدا يا كانديداها و توضيح در مورد اين كه چرا كانديداى موصوف، مستحق دريافت جايزه است، ضرورت دارد.
اطلاعات بيشتر در سايت اينترنتى نمايندگى فرهنگى ايران در كانادا به نشانى com.farhangeiran.www در دسترس است.
بررسى وضعيت ديندارى مردم
بر اساس گفته رئيس ستاد اقامه نماز وزارت آموزش و پرورش به منظور سنجش ديندارى مردم و مقايسه آن با سالهاى گذشته بايد تحقيقات و پژوهشهاى گسترده صورت گيرد، در كشورهاى غربى هر سال تحقيق و پژوهش در زمينه وضع ديندارى مردم و مقايسه آن با سالهاى گذشته انجام و مورد بررسى قرار مىگيرد.
اين در حالى است كه در كشورهاى خاورميانه و مشرقزمين بررسى و سنجش ديندارى مردم بسيار كمرنگ است. وى اظهار داشت: متفكران به چهار بعد اعتقادى، احساسى، مناسكى و پيامدى براى سنجش ديندارى در بين جوامع و اديان مختلف معتقد هستند. وى گفت: با توجه به اين كه اجزاء دين از نظر اهميت داراى يك وزن نيستند بنابراين اگر مىتوانستيم با استفاده از روش علمى مختصات هر بخش از دين را در نقشه كلى دين تعيين كنيم به بسيارى از شبهات جوانان در خصوص ديندارى پاسخ داده مىشد.
از دوران پس از انقلاب تا دهه 70 هيچگونه تحقيقى كه وضع ديندارى مردم را مشخص كند در كشور صورت نگرفته است اما از دهه 70 به بعد هفت پژوهش انجام شده و سطح ديندارى را مورد بررسى قرار داده است.
براساس يكى از تحقيقات با عنوان «سنجش ديندارى بين دختران و پسران مقطع متوسطه» جوانان در بعد اعتقادى كمترين مشكل را داشتند. وى تصريح كرد: بنابر نتايج به دست آمده از اين تحقيق، در حدود 80 درصد افراد مورد مطالعه بعد احساسى و ارتباط با خدا قوى بوده است.
از ميان فرايض دينى، بعد مناسكى و تمايل به نماز به ويژه نماز ظهر در بين دختران و پسران مقطع متوسطه بيشتر بوده است. در تحقيق ديگرى تحت عنوان «سنجش بزهكارى در بين دختران و پسران دوره متوسطه» مشخص شد كه 70 درصد آنان گرايش به تقلب و شمارى نيز به مواد مخدر تمايل داشتهاند. وى خاطرنشان كرد: هر چه سطح ديندارى مردم بالاتر رود ميزان بزهكارى و جرم و جنايت در جامعه نيز پايين خواهد آمد.
سازمان ملل حكومت حضرت على(ع) را نمونه خواند
به نوشته روزنامه جهاد چاپ پاكستان، در گزارش سازمان ملل از حكومت اميرالمؤمنين حضرت على(ع) تمجيد شده و به كشورهاى عرب توصيه كرده است براى تشكيل حكومت خوب، حكومت حضرت على(ع) را نمونه و الگو قرار دهند. در گزارش پيشرفت سالانه سازمان ملل آمده است، طرز حكومت على(ع) بهترين طرز حكومت است كه در حكومت او حاكم و مردم برابر و عدل و انصاف حكم فرما بوده و بديها و بى نظمىها نفى مىشد. در گزارش آمده است كه بيشتر كشورهاى منطقه در ارزشهاى جمهورى، طرز عمل سياسى، حقوق زنان، آموزش و برنامههاى رشد و توسعه عقب ماندهاند. در گزارش آمده كه حضرت على(ع) بعد از اينكه به خلافت رسيد مردم را به حق دعوت كرده و قبل از آنها خود به آن عمل كرد. و احكام او بيشتر زبانى نبوده بلكه عملى بود. اگر كشورهاى عرب مىخواهند پيشرفت كنند بايد از حكومت حضرت على(ع) پيروى كنند.
نگرش مذهبى زنان نسبت به مردان
نتايج يك پژوهش در دانشگاههاى با هنر و علوم پزشكى كرمان نشان مىدهد كه نگرش مذهبى زنان از مردان قوىتر است.
در اين پژوهش، اميدوارى، خوش بينى به آينده و توكل به خالق، در دانشجويان با نگرش مذهبى قوى، بيش از 90 درصد مشاهده شد و يأس، نااميدى و بدبينى دانشجويان با نگرش مذهبى ضعيف، بالاى 90 درصد است.
نتايج اين پژوهش همچنين نشان مىدهد كه 49 درصد دانشجويان دانشگاه «باهنر» داراى نگرش مذهبى قوى، 30 درصد متوسط و 21 درصد ضعيف بودند.
در خلاصه نتايج اين تحقيق كه درهمايش «تبيين نقش انسان سالم در توسعه پايدار» در تهران ارائه شد بيانگر اين است كه «نگرش و باورهاى مثبت در زنان ضمن اينكه در همسران و چگونگى نگرش فرزندانشان مؤثر است، مىتواند در كسب رفتارهاى تضمين كننده سلامت جامعه مفيد باشد. زمانى كه انسانها از باورها و نگرشهاى منفى رها شوند آزاد و رها هستند و در مسير تعالى قرار مىگيرند.»
سازمان بهداشت جهانى نيز راهبرد رسيدن به سلامت پايدار در جامعه را در اتخاذ شيوه زندگى بهينه كه اصولاً و تحقيقاً متأثر از مسائل شخصى يعنى نگرشها و باورهاى هدايت شده و مثبت است، مىداند.
مهمترين مشكل تغيير نكردن زمينههاى روان و متعاقب آن رفتار را عادات و شرطهاى ناسالم، عدم توجه به اهميت تمرين و تكرار و نبود طلب خودشناسى و دگرگونى است و زير ساختار تحقيق سلامت و ارتقاء آن را در چيزى جز باور و نگرش انسان نمىتوان تغيير داد.»
باورها و نگرشهاى مثبت در قالب تبادل نظرهاى فردى و گروهى مىتواند در ارتباطات و تعامل انسانها، قوى و پويا شود.
برخى نتايج موج دوم پيمايش ارزشها و نگرشهاى ايرانيان
- يك سوم مردم اخبار سياسى را به ميزان زياد دنبال مىكنند و دوسوم نيز تا حدى و يا به ميزان كم اين اخبار را پى مىگيرند.
- 34 درصد پاسخگويان معتقدند حيثيت افراد در جامعه به ميزان زيادى محترم شمرده مىشود.
- 59 درصد پاسخگويان معتقدند زنان به اندازه مردان بايد در تأمين مخارج خانواده سهيم باشند.
- 93 درصد معتقدند كه اعتياد در پنج سال اخير بيشتر شده است و 88 درصد معتقدند كه در پنج سال آينده اين رقم افزايش پيدا خواهد كرد.
- 80 درصد با حمايت از مستضعفين جهان موافق بودند.
- 88 درصد مردم معتقدند فاصله ميان فقير و غنى شدت يافته است و تنها 5 درصد معتقدند اين فاصله تغيير نكرده است.
- بيشترين اعتماد به معلمان (77 درصد) و استادان دانشگاه (70 درصد) و كمترين اعتماد به بنگاهداران (4 درصد) ابراز شده است.
- 26 درصد پاسخگويان در منزل رايانه (كامپيوتر) دارند.
- 60 درصد از پاسخگويان معتقدند كه قانون در مورد مردم و مسئولان به طور يكسان اجرا نمىشود و 8 درصد به برابرى قانون ميان مردم و مسئولان اعتقاد دارند.
- 32 درصد به صورت مرتب در هيأتهاى مذهبى شركت مىكنند و 35 درصد به ندرت در آن هيأتها شركت مىكنند.
- 35 درصد پاسخگويان به صورت مرتب به زيارت اماكن متبركه و مذهبى مىروند كه اين نسبت در ميان 23 درصد پاسخگويان پايين است.
- 68 درصد افراد بيشتر اوقات صدقه مىدهند. 35 درصد مردم به طور مرتب در مجالس روضه شركت مىكنند و اين در حالى است كه ميزان مشاركت 25 درصد افراد در مجالس روضه پايين است.
- 59 درصد پاسخگويان معتقدند وجدان كارى در جامعه ما به ميزان كمى رعايت مىشود.
زينبيّه و دوره «علم اديان تطبيقى»
اخيراً مراسم اختتام دوره «علم اديان تطبيقى»، طى برنامههاى ويژهاى در مركز آموزش زبان فارسى در منطقه زينبيه وابسته به رايزنى فرهنگى ايران در سوريه، در دمشق برگزار گرديد.
در مراسم پايانى مسئولان و نمايندگان دفاتر مراجع عظام در زينبيه و طلبههاى علوم دينى و شركتكنندگان در دوره حضور داشتند.
اين دوره به مدت يك سال و با ميانگين 3 ساعت در هفته ادامه داشت. هدف از تشكيل اين دوره آموزش روشهاى مناسب براى تحقق گفتوگوى اديان بوده و شركتكنندگان از ملّتهاى مختلف منجمله: عربستان سعودى، عراق، تانزانيا، آمريكا، افغانستان و سوريه تشكيل گرديده بودند.
گفتگوى فرهنگ صلح بين اديان(1) (كاتوليك و اسلام)
در 25 آوريل 2003 در جلسهاى كه در مركز فرهنگى در واشنگتن برگزار شد، آقاى فيتز جرالد اسقف اعظم و رئيس شوراى وابسته به پاپ جان پال دوم رهبر كاتوليكهاى جهان در امر گفتگوى بينالمذاهب و همچنين آقاى دكتر عبدالعزيزساشدينا استاد برجسته دانشگاه ويرجينيا و شخصيت سرشناس در زمينه مطالعات مذهبى به ويژه اسلام، پيرامون گفتگوى فرهنگ صلح بين اديان، به ويژه بين كاتوليك و اسلام سخنرانى كردند.
در اين جلسه كه جمع كثيرى مسيحيان كاتوليك از جمله شخصيتهايى همچون كاردينال تئودورمك كريك از شهر واشنگتن دى سى و كاردينال ويليام كيلر از شهر بالتيمور (كه هر دو عضو برجسته كميته اسقفهاى اعظم در ارتباط با گفتگوى بينالمذاهباند) و برخى از شخصيتهاى مسلمان از جمله امام محمد بشار عرفات(بنيانگذار و رييس مؤسسه همكارى براى شناخت و تبادل فرهنگ تمدنهاى اسلام، مسيحيت و يهوديت شهر بالتيمور) حضور داشتند، سخنرانيهايى به ترتيب ذيل انجام شد:
1- مسيحيان و مسلمانان با هم فرهنگ صلح به وجود مىآورند
Christians)ofCultureaCreatingTogetherMuslims&
(Peace آقاى فيتز جرالد اسقف اعظم و رييس شوراى وابسته به پاپ جان پال دوم رهبر كاتوليكهاى جهان براى گفتگوى بينالمذاهب ضمن بيان مقدمهاى در پيرامون مواردى از قبيل اشاعه فرهنگ گفتگو، مفاهيم گفتگو، ايجاد فرهنگ صلح، همكارى و مشاركت مسيحيان با مسلمانان و همچنين همكارى با ديگر مذاهب به تفصيل سخنرانى كرد. وى ابتدا اظهار داشت: امروز جامعه بشرى در شرايط بسيار دشوارى به سر مىبرد، نتيجه حمله تروريستى 11 سپتامبر «جنگ عليه تروريسم» نه تنها موجب بمباران افغانستان شد، بلكه جنگ عليه عراق را نيز به ارمغان داشت. علىرغم عدم موافقت سازمان ملل متحد و درخواستهاى مكرر پاپ جان پال دوم و بسيارى از رهبران مذهبى و همچنين انبوه قابل توجهى از راهپيماييها و اعتراضات مردمى در سراسر جهان عليه جنگ، بمباران و تجاوز نظامى به عراق انجام گرفت. وى در ادامه افزود: هنوز از تأثيرات جنگ و اينكه چه تعداد از انسانها جان خود را از دست دادهاند يا اينكه شالوده زيربنايى عراق چقدر ويرانى را متحمل شده است و همچنين تأثيرات اين جنگ بر منطقه و صدمات ناشى از آن بر روابط اسلام و مسيحيت تا چه اندازه است، تخمين مناسبى ارائه نشده است. آنچه در اين ميان قابل ذكر است، اين است كه مسيحيان و مسلمانان همصدا و به طور شفاف معتقدند نه عراق معرف اسلام است و نه بعضى از كشورهاى غربى معرف مسيحيت. لكن علىرغم اين اعقاد و طرز تفكر مشترك، خطر عموميت بخشيدن به اين امر به قوت خود باقى است. متأسفانه پيش از اين جنگ، حادثه 11 سپتامبر به اندازه كافى باعث ايجاد وحشت در ميان جوامع مسلمان به ويژه در آمريكا و اروپا شده است و هر از گاهى با مردم به خاطر مسلمان بودنشان برخوردهاى بد و ناگوارى صورت مىپذيرفت. اين مسئله در ارتباط با افراد مذهبى و كسانى كه شكل و شمايل چهره خاورميانهاى دارند بارها رخ نموده است. از سوى ديگر گروههاى مسيحى و كليساهايى كه معتقد به ايجاد روابط ميان مسيحيان و مسلمانانند با درخواستهاى مكرر براى سخنرانى در جوامع محلى روبرو شدهاند. به نظر مىرسد نياز به شناخت واقعى از اسلام بيش از پيش ملموس شده است. به هر حال مسلمانان نيز به اين نتيجه رسيدهاند كه بايد جدايىِ اسلام از اعمال تروريسيت را به طور شفاف متذكر شوند. آنها شديداً خواهان معرفى نام خوب از اسلاماند و براى رسيدن بدان چشم انتظار همكارى همفكران مسيحى خودند و درست در زمانى
كه عدهاى به دنبال اشاعه و ترويج فرهنگ و تفكر «برخورد تمدنها»يند ايران «گفتگوى تمدنها» را به سازمان ملل پيشنهاد مىكند كه با اكثريت آرا به تصويب مىرسد. فيتز جرالد ضمن اشاره به اينكه وقايع اخير باعث نزديكى بيش از پيش مسيحيان با مسلمانان شده تصريح كرد: همين امر باعث ايجاد موقعيتهاى جديدى براى گفتگوى بنيادين بين پيروان مسيحيت و اسلام، به عنوان دو دينى كه روبروى يكديگر و در اطراف جهان گسترش يافتهاند، حاصل شده است.
اين اسقف اعظم در ادامه دلايل و انگيزههاى موجود براى گفتگو را چنين برشمرد: اولاً نياز به رابطه بين اسلام و مسيحيت در طبيعت جامعهشناسى و اجتماعى حاكم بر اين دو دين نهفته است، زيرا نه تنها جمعيت پيروان اين دو دين بسيارند بلكه در سراسر جهان گستردهاند. مسيحيت با جمعيتى حدود يك سوم و اسلام در حدود يك چهارم، مشتركاً بيش از نيمى از جمعيت جهان را به خود اختصاص دادهاند. لذا پر واضح است كه روابط دوستانه و مسالمتآميز بين اين دو نه تنها براى خود آنها بلكه براى جهان از اهميت ويژهاى برخوردار است. ثانياً آموزشهاى اسلام و مسيحيت هر دو جهان شمولاند. لذا هر دو معتقدند با توجه به جهانى بودنشان بايد در سطح جهان گسترش، يابند و الحق هم كه گسترش يافتهاند. اگر قرار بود كه جهان را بر حسب مذهب تقسيمبندى كنند، مسيحيت در يك طرف و اسلام در طرف ديگر جهان قرار مىگرفت.
امروز با توجه به تحركات و جابجايى جغرافيايى موجود در ميان جمعيت جهان بسيارى از مسيحيان به دلايل عديده در كشورهاى اسلامى و بسيارى از مسلمانان در غرب و در كشورهاى اروپايى، استراليا و آمريكاى شمالى به سر مىبرند. به همين خاطر همزيستى مسالمتآميز اين دو دين در صورت توأم بودن با صلح، منافع بسيارى براى جامعه بشرى به ارمغان خواهد داشت.
وى در ادامه ضمن بيان اين كه روح و فضاى صلح و همزيستى مسالمتآميز منوط به ترويج تفكر فراگير فرهنگ اجتماعى، مذهبى و سنن گروههاى مختلف در سطح جهان است در ارتباط با مفهوم فرهنگ گفتگو اظهار داشت: وقتى دو گروه مذهبى در گفتگو مشاركت مىكنند، اين بدان معنا نيست كه بدون چون و چرا از اعتقادات خود دست بردارند. وحدت ايمان و اعتقاد، هدف گفتگو نيست. البته كه اسلام و مسيحيت داراى اعتقادات مشترك بسيارند، لكن در عين حال اختلاف نظر در بعضى نكات بسيار حساس نيز دارند. يكى از اختلاف نظرهاى بسيار حساس و حائز اهميت بين اسلام و مسيحيت اين است كه مسيحيان معتقدند حضرت عيسى فرزند خدا و پادشاه نجات بخش است. در صورتى كه از ديدگاه اعتقادى مسلمانان حضرت عيسى يكى از پيامبران اولوالعزم است و خدا بودن او را رد مىكنند. بىشك در اين قسمت جايى براى توافق بين مسلمانان و مسيحيان وجود ندارد. شايد اين سؤال پيش آيد كه اگر چنين است پس حاصل گفتگو چيست؟ مسئله اصلى اين است كه انسانها اين فرصت را پيدا كنند تا با تكيه بر نقاط مشترك و عليرغم اختلاف نظرهايشان در كمال صلح و سازش در كنار يكديگر زندگى مسالمتآميز و بدون خونريزى داشته باشند. ارزش اين هدف را نبايد دست كم گرفت. اين مىتواند همان صلح ابدى باشد كه ما خواهان آن بوده و بدان معتقديم. فيتز جرالد با اشاره به آيه 62 از سوره مباركه مريم يادآور شد: «و در آن بهشت هرگز سخن لغوى نشنوند، بلكه همه گفتارشان سلام و ستايش يكديگر و صلح است». اين يعنى همان صلحى كه در اين دنيا وجود ندارد و حضرت عيسى به حواريون خود آن را مژده داده بود.
وى در ارتباط با چگونگى ايجاد فرهنگ صلح، ابتدا موانع احتمالى بر سر راه ايجاد فرهنگ صلح را برشمرد و گفت:
يكى از اين موانع انديشه بىنيازى نسبت به ديگران است. انسان فكر كند حقيقت و واقعيت مطلق است و لذا به هيچ وجه نياز به آموختن ندارد. مانع ديگر ترس و تبعيض است كه هر دو ناشى از كوته فكرى است. انسانهايى كه به اندازه كافى نسبت به دينشان اطلاعات و دانش ندارند، هميشه از برخورد با افكار اديان ديگر در وحشتند. تبعيض نيز ناشى از عدم دانش و اطلاعات است. موارد و موانع ديگر را مىتوان در عدم آزادى اديان جستجو كرد. فيتز جرالد در ادامه در ارتباط با چگونگى برطرف كردن اين موانع به نكاتى از جمله آزادى و به ويژه آزادى اديان در جوامع بشرى، تقويت حس كنجكاوى، تحسين و احترام نسبت به افرادى كه در راه تحقق بخشيدن به فرهنگ گفتگو و صلح گام برداشتهاند اشاره كرد و همچنين در پيرامون تقويت مشتركات موجود بين فرهنگها و مذاهب به تفصيل سخن گفت و در پايان اظهار داشت:
همه وظيفه داريم در ارتباط با ايجاد و برقرارى مفاهيم فرهنگ گفتگو تلاش كنيم. پاپ جان پُل دوم به ما يادآور شدهاند «همه انسانهاى ديندار در جوامع مسيحى لازم است در گفتگو شركت كنند. هر چند اين گفتگوها هميشه در يك سطح و در يك مسير نباشد». وى همچنين اظهار اميدوارى كرد كه رهبران مسلمان نيز مسلمانان را در اين مسير تشويق و ترغيب كنند و افزود: «همه ما و همه انسانها لايق داشتن زندگى صلح آميزيم و لذا همه بايد در اين مسير گام برداريم.»
2- قرآن و ساير مذاهب: كثرتگرايى بدون سكولاريسم
The)Other&Quran:WithoutPluralismReligions
(Secularismآقاى دكتر ساشدينا استاد برجسته دانشگاه ويرجينيا به عنوان دومين سخنران اظهار داشت:
جهان، امروز به دنبال اصول همزيستى است و بحث و تحقيق پيرامون رابطه سنت و مدارا Tolerance و فراهم آوردن رهنمودى مبتنى بر آموزشهاى دينى براساس مدارا در جوامع چند مذهبى، پروژه دنبالهدارى است كه از دهههاى گذشته آغاز شده است. ضمناً تلاشهاى متعددى در ارتباط با برخوردهاى كليشهاى و ايدئولوژيكى براى رسيدن به كثرتگرايى جهانى توسط اساتيد و رهبران جوامع صورت گرفته است، كه گرايش رسيدن بدانها از منظر واژههايى از قبيل «حقوق بشر»، «دمكراسى» و «تحكيم نقش قانون به عنوان موضوعات بىربط و مغاير با اصول واقعى مذهب انجام شده است. در واقع اين حدس كه زبان سنتها غالبا غيرقابل ترجمهاند، همان اندازه معتبر است كه زبان نوگرايى و تجدد كه يك واژه كم و بيش خارجى براى اكثريت جهان و مذهب است، غيرشفاف است. تفسير اين واژهها معمولاً با اختلاف نظر و در بعضى از موارد همراه با برخورد است. اختلاف موجود بين مذهب و نوگرايى از ديدگاه انسان، جامعه و جهان غالباً در ميان روشنفكران هر دو گروه اعم از طرفداران نوگرايى يا طرفداران مذهب ناديده گرفته شده است. عدم آگاهى باعث عدم شناخت و در نتيجه طرح اتهامات متقابل از سوى طرفين شده است كه غالباً به صورت منابع ترس و نگرانى خيلى راحت و سريع به تنفر تبديل مىشود.
واژه كثرت گرايى به صورت يك كلمه اغواكننده در نظم نوين جهانى و يك واقعيت ستايشآميز در جهانى كه ما در آن زندگى مىكنيم درآمده است. جهانى كه متشكل است از گوناگونيهاى فرهنگى، سيستمهاى عقيدتى و استانداردهاى متفاوت اخلاقى، كه اگر اختلافات موجود به نحوى اصلاح نشوند جهان را با خطر نابودى مواجه خواهند كرد.
برخوردهاى بىپايان بين مسيحيان و مسلمانان، هندوها و سيكها، تاميلها و بودائيستها و همچنين بيرحمى هايى كه عليه انسانهاى بيگناه صورت مىپذيرد موجب بىبها شدن ارزشهاى انسانى انسانها بدون توجه به مذهب، نژاد و فرهنگ آنان شده است.
آنچه بشريت امروز بيش از پيش نيازمند آن است همين شناخت مذهب، فرهنگ و مسايل اختلافى با ديگران است.
وى ضمن تأكيد مجدد بر افزايش گفتگو ميان رهبران و اساتيد مسلمان و مسيحى متذكر شد: وقتى گفتگو در سطوح مقامات رسمى صورت مىپذيرد، آيا توده مردم از آن باخبرند؟ اين همانجايى است كه گفتگو و احترام متقابل مفهوم پيدا مىكند و بايد تأثير بگذارد. «گفتگو بدون در نظر گرفتن و رعايت شأن و احترام متقابل و برابرى مفهوم ندارد». دكتر ساشدينا همچنين افزود: مفهوم كثرتگرايى در ذات متون اسلامى است. زيرا اسلام در خلاء اديان ظهور نكرد، بلكه اسلام در درون و در بطن فرهنگها از جمله مسيحيت، يهوديت، زردشتى و ساير باورهاى دينى و فرهنگى تبلور پيدا كرده است. ليكن آنچه مسلم است، مسيحيت و اسلام هر دو بايد بر تفكر برتر انگارى خويش فائق آيند. تنها پيروانى كه اين خود برتر بينى را در خود زدودهاند نجات خواهند يافت و مابقى مورد سرزنش قرار خواهند گرفت. خود برتر بينى هم از ديدگاه كتاب مقدس انجيل و هم از ديدگاه قرآن كريم منع و سرزنش شده است.
وى همچنين يادآور شد: من وظيفه خود مىدانم كه مسلمانان را نسبت به مفاهيم قرآنى آشنا سازم. اين سخنران در اهميت احترام به پيروان مسيحيت و يهوديت و ساير مذاهب، اظهار داشت: زمانى كه مصر توسط داماد و پسرعموى پيامبر(ص) فتح شد، اكثر جمعيت مصر را مسيحيان تشكيل مىدادند. آن حضرت در نامهاى به استاندار (والى) مصر تاكيد نمودند كه قلب خود را در برخورد با مردم به رحم و مروت آلايش ده و در مقابله با آنان عشق و جوانمردى را پيشه كن زيرا يا در دين با تو برادر يا در خلقت با تو برابرند. دكتر ساشدينا در ارتباط با اهميت گفتگو افزود: مسلمانان و كاتوليكها بايد در ارتباطشان پا را فراتر از گفتگو نهاده و بكوشند نسبت به هم شناخت پيدا كنند و همزمان با گفتگو، مسلمانان و كاتوليكها بايد دست به يكديگر داده و بر اساس اخلاق مشتركى كه همه ما به آن پايبند و معتقديم، ضمن كمك به افراد نيازمند در ايجاد عدالت نيز بكوشند.
كنفرانس انديشه و سخن در باب خدا
كنفرانس انديشه و سخن در باب خدا (جهانى شدن و گفتگو در باب الهيات) به مدت 10 روز از 19 تا 29 ماه مارس در دانشگاه وين برگزار شد. سؤالات اساسى كنفرانس، بررسى مشكلات ذهنى و زبانى در باب خدا و هدف آن يافتن هويت جهانى براى الهيات در عصر جهانى شدن و پيدا كردن راهى در جهت گفتگوى بين اديان بود برگزار كنندگان اصلى كنفرانس دانشگاه وين (اتريش) دانشگاه Leuwenبلژيك و پاريس فرانسه بودند و با حمايت مالى اتحاديه اروپايى برگزار شد. 40 نفر از اساتيد برجسته الهيات از سراسر اروپا دعوت شده بودند و از خارج اروپا تنها 3 نفر از استادان با ارائه مقاله شركت داشتند كه عبارت بودند از يك استاد دانشگاه بوستون آمريكا، يك استاد دانشگاه اوتاواى كانادا و دكتر قاسم كاكايى از دانشگاه شيراز ايران. جمعاً 27 مقاله در جلسات اصلى كنفرانس ارائه شد كه مقاله دكتر كاكايى در روز چهارشنبه 28 مارس يكى از آنها بود و بسيار مورد استقبال استادان و دانشجويان قرار گرفت. در هر روز سه سخنرانى انجام مىشد و يك نفر از اساتيد برجسته به نقد و بررسى اين سه سخنرانى مىپرداخت. سپس دانشجويان در 6 گروه 15 نفرى تقسيم مىشدند و به مباحثه درباره سخنرانيهاى انجام شده مىپرداختند و سؤالات خود را جمعبندى مىكردند. پس از آن مجدداً همگى در سالن كنفرانس جمع مىشدند و نماينده هر گروه از دانشجويان سؤالات آن گروه را مطرح مىكرد. آنگاه اساتيدى كه سخنرانى كرده بودند هر يك به طور جداگانه به نقد ناقد و سؤالات دانشجويان پاسخ مىدادند. همچنين بعدازظهرها دانشجويان دكترى در گروههاى جداگانه به ارائه مقاله مباردت مىكردند. استادان هم بنا به علاقه خود در يكى از اين گروهها شركت مىكردند و به نقد مقالههاى ارائه شده از طرف دانشجويان و نيز راهنمايى آنان مىپرداختند. مباحث ارائه شده در زمينه گفتگوى بين اديان، الهيات تطبيقى و نيز پلوراليزم دينى بيش از همه مورد توجه و چند و چون قرار گرفت. اساتيد شركتكننده از كشورهاى زير بودند:
اتريش، بلژيك، فرانسه، لهستان، سوئد، مجارستان، رومانى، هلند، آلمان، استونى، انگليس، ايرلند، پرتغال، اسپانيا، كانادا، ايران، آمريكا و اسلواكى.
سمينار «مشاركت علوم و فناورى در زمينه بارورى انسانى و ابعاد اخلاقى حقوقى، روانى و اجتماعى آن»
سمينار بين المللى «اسهام العلوم و التقنيات فى ميدان الانجاب البشرى، ابعاده الاخلاقيه و القانونية و النفسية و الاجتماعية» (مشاركت علوم و فناورى در زمينه بارورى انسانى و ابعاد اخلاقى حقوقى، روانى و اجتماعى آن) در تاريخ مى/ 2003 به همت مؤسسه پژوهشهاى اسلامى و علوم انسانى ملك عبدالعزيز و وزارت اوقاف و امور اسلامى و با حضور جمعى از انديشمندان مسلمان ازكشورهاى مغرب، سودان، الجزاير، ليبى، سوريه، پاكستان، امارات عربى متحده، عربستان سعودى، فلسطين، هند و جمهورى اسلامى ايران در دارالبيضاء مغرب برگزار گرديد.
اين سمينار دو روزه آخرين پژوهشهاى پزشكى و آزمايشهاى انجام شده در زمينه بارورى و احكام شرعى پيرامون آن مورد بحث و بررسى قرار گرفت.
حجت الاسلام و المسلمين حسن جواهرى با ارائه دو مقاله با موضوعهاى:
1 - الاستتئام و الاستنساخ
2 - المواكبة الشرعية لمعطيات الهندسية الوراثية
به نمايندگى از جمهورى اسلامىايران در اين سمينار شركت كردند.
جلسات علمى سمينار: بارورى تقويت شده طبى
اولين سخنران اين جلسه، آقاى موريس عدجيحان، مدير سابق گروه نازايى دانشگاه پاريس بود كه مقالهاى با عنوان «الجوانب السريرية و الاخلاقية للحاجيات فى مجال الانجاب المدعوم طبيا» ارائه كردند.
خانم بانعمار، مدير آزمايشگاه بيولوژى رباط، سخنران ديگر سمينار بود كه توسط پخش تصاوير تلويزيونى مباحث خود را ارائه كرد.
سخنران ديگر جلسه اول، خانم جنوفييف ديليس دى بار سوفال (تحليلگر روانشناس در پاريس) بود كه مقالهاى با عنوان «القصوبات النفسية المرتبطه بمسارات الانجاب المدعوم طبيا» ارائه كردند.
در پايان جلسه اول، مناقشات علمى پيرامون موضوعهاى مطرح شده از سوى حاضرين ارائه گرديد.
جوانب جامعهشناسى و حقوق پيرامون بارورى تقويت شده طبى
در دومين جلسه، خانم «دومينيك مهل» مدير پژوهشهاى مركز بررسى تحركات اجتماعى در پاريس با ارائه مقالهاى با عنوان «الانجاب المدعوم طبيا يسأل الاسره» و آقاى جاك مونتاخوت، مدير پژوهشگاه تحقيقات و بررسىهاى تطبيقى در زمينه بارورى و مسايل جنسى با ارائه مقالهاى با عنوان «الدعم الطبى للانجاب عبر القوانين و الحدود (تجربيات فرانسه)» به ترتيب به بيان نظرات خويش پرداختند.
در سومين جلسه نيز دو مقاله با موضوعهاى «تدويل الاخلاقيات و القواعد الخاصه بمجالات العلم و التكنولوجيا» و «ماوراء التشخيص السابق على الولادة فى رصانات حالية: فى الصحة العمومية» به ترتيب از سوى آقايان: فيليپ كريليسكى، مدير پژوهشگاه پاستور پاريس، و مارى هيليمن باريزو استاد فلسفه دانشگاه لافال كيبيك ارائه گرديد.
در چهارمين جلسه خانم انافاغوراجون، استاد فلسفه علوم بيولوژى و پزشكى در كالج دو فرانس پاريس، مقالهاى با عنوان «التبعات الاخلاقية للابحاث الجارية فى مجال الخلايا المستنسخة و تقينة نقل النواة»، آقاى جان فرانسو كلانج، استاد اخلاق دانشكده بيولوژى پروتستانى دانشگاه مارك بلوخ استراسبورگ مقالهاى با موضوع «الاديان و التقنيات الجديدة فى مجال الانجاب» و آقاى جان بول عمال از پاريس، مقالهاى با موضوع «التشخيص السابق على الولادة / الجوانب الاخلاقية» و آقاى دكتر صادق بلوسين، مقالهاى با موضوع «تجربه اللجنة الاستشارية الوطنية للأخلاقيات» به اين سمينار ارائه كردند.
در پايان اين جلسه آقاى على بن مخلوف، استاد دانشگاه پاريس گزارش نهايى جلسات پزشكى را ارائه كردند.
در پنجمين جلسه دو مقاله ارائه شده از سوى جمهورى اسلامى ايران مورد بحث و بررسى ومناقشه قرار گرفت.
موضوعات پزشكى ارائه شده از سوى انديشمندان فرانسوى و آلمانى پيرامون بچههايى كه در خاج از رحم پرورش داده مىشوند، بيشترين مباحث را به خود اختصاص داده بودند. همچنين بحث حجت الاسلام و المسلمين جواهرى درباره حرمت از بين بردن نطفههاى منعقد شده انسانى (مضغه) كه در دمايى برابر با 180 درجه زير صفر نگهدارى مىشوند انعكاس بسيارى در بين اطباء داشت زيرا آنان ثابت كردهاند كه در مضغه نوعى از حيات انسانى وجود دارد. در روايات هم آمده است كه ابتداى خلقت انسان مضغه است لذا از بين بردن آن جايز نيست.
همايش مردمسالارى دينى
همايش مردمسالارى دينى روز 8/3/82 در تالار امام خمينى مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى از اساتيد حوزه و دانشگاه درباره وجوه مختلف مردمسالارى دينى و راهكارهاى آن برگزار گرديد.
حجة الاسلام و المسلمين محسن قمى، يكى از سخنرانان اين همايش با تأكيد بر اين نكته كه نقد دموكراسى تطهير ديكتاتورى نيست به بيان علل عدول نظام جمهورى اسلامى از معناى مصطلح دموكراسى پرداخت. وى گفت: "خود دموكراسى در معناى خود دچار ابهاماتى است و انواع مختلف دموكراسى در جهان وجود دارد كه هر كدام خود را دموكراسى مىداند، رئيس نهاد نمايندگى ولى فقيه در دانشگاهها سپس به معرفى و بررسى مشكلات نظرى انواع دموكراسى پرداخت و افزود: «ليبرال دموكراسى به معناى «عمل به آنچه اكثريت گفت» نيست، بلكه به اين معنا كه «اگر اكثريت آنچه را كه ما مىخواهيم گفت» است آقاى قمى متذكر شد: تفاوت مردمسالارى دينى با دموكراسى غربى در آرمانهاى و اهداف است و واضح است كه ارزشها در دموكراسى غربى قابل نهادينه شدن نيستند.» وى در پايان تأكيد كرد: «مردم در برابر خدا مسئوولند و اين مسئوليت با داشتن حق رأى فرق مىكند.»
در اين همايش همچنين حجت الاسلام سيد احمد خاتمى عضو هيأت رئيسه مجلس خبرگان و آيت اللّه محمد تقى مصباح يزدى سخنرانى كردند.
آيت اللّه مصباح يزدى با طرح اين سئوال كه «رابطه دموكراسى با اسلام چگونه رابطهاى است؟» انواع اين روابط را برشمرد. افزود: «مفهومى كه در دموكراسى كشورهاى غربى است يك مفهوم سلبى را به دين منتسب مىكند: يعنى آراء مردمى كه غير دينى باشد!»
ايشان تأكيد كرد: «به نظر من راه درست اين است كه ابتدا مفاهيم را درست تبيين كنيم. هنوز مفهوم واحدى از دموكراسى در بين نيست. حتى ما بايد دين را هم معنى كنيم. اگر ما اين دو مفهوم را تبيين نكنيم صد سال هم كه بحث كنيم فايدهاى ندارد.»
حجت الاسلام خاتمى طى سخنان خود ضمن بررسى مردم سالارى دينى و خصوصيات قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران گفت: «هفت عنصر وجود دارد كه بدون آنها مردمسالارى دينى محقق نمىشود: 1-پذيرش حاكميت دين. 2 - نفى استبداد 3 - مشاركت مردمى در حكومت 4 - كنترل دولتمردان 5 - رضايت مردم 6 - گسترش بال رحمت بر همه مردم (خودى و غير خودى ندارد) و 7 - مردمى بودن حاكم.
برگزارى كنفرانس جهانى علماى اسلامى
«كنفرانس جهانى علماى اسلام» با حضور 900 نفر از علما، روشنفكران، انديشمندان و پژوهشگران اسلامى 33 كشور جهان در مالزى برگزار شد.
بررسى اين كنفرانس، به منظور ايجاد يك دبيرخانه دايمى به عنوان مركز علماى جهان اسلام و همچنين، چالشهاى رو در روى كشورهاى اسلامى برپا شده و در آن 22 مقاله از علما و انديشمندان اسلامى در زمينههاى مختلف ارائه گرديد. گفتنى است، اين كنفرانس كه با سخنان ماهاتير محمد، نخستوزير مالزى گشايش يافت، و با صدور قطعنامهاى به كار خود پايان داد. علماى اسلام در اين كنفرانس تروريسم را محكوم و آن را عامل خدشهدار شدن چهره دين معرفى كردند. در اين همايش 3 روزه همچنين انديشمندان اسلامى خواستار ممنوع ساختن انتشار كتابهاى افراطى شدند.
چهارمين اجلاس كارشناسى سازمان كنفرانس اسلامى
چهارمين اجلاس كميته كارشناسى سازمان كنفرانس اسلامى اواخر تيرماه سال جارى با عنوان «بررسى چالشهاى روياروى امت اسلام در قرن 21» با حضور شخصيتهاى سياسى و فرهنگى هشت كشور اسلامى در تهران گشايش يافت.
اين نشست چهارروزه با هدف مقابله با چالشهاى فكرى و روانى، بررسى قطعنامه پايانى شانزدهمين كنفرانس بينالمللى وحدت اسلامى، پيدا كردن راههاى مقابله با تهاجم تبليغاتى عليه اسلام و مسلمانان و غلبه بر چالشهاى سياسى، اجتماعى، اقتصادى و فرهنگى جهان اسلام برگزار شد.
آيتالله «محمدعلى تسخيرى» در مراسم گشايش اين اجلاس گفت: سازمان كنفرانس اسلامى، به منظور مقابله با چالشهاى فكرى موجود، با تشكّلها و گروههاى اسلامى، همكارى و تعاون دارد. در اين نشست، متفكرانى از كشورهاى مصر، عربستان سعودى، اردن، سودان، ليبى، تونس، مغرب و جمهورى اسلامى ايران براى رفع مشكلات جهان اسلام، همفكرى كردند.
دين و دموكراسى تجربه شرق و غرب
كنفرانسهاى جهانى از اين جهت كه محل گردآمدن انديشمندان مناطق مختلف جغرافيايى و فكرى هستند، همواره كانون عرضه نوآورىهاى متفكران بودهاند. حوزه دين و انديشه دينى نيز از موضوعاتى است كه سهم قابل توجهى از همايشهاى جهانى را به خود اختصاص داده است. دين و دمكراسى ؛ تبادل تجربيات ميان شرق وغرب، موضوع همايشى بود كه با تشريك مساعى نهادهايى چون مركز مطالعات اديان جديد ايتاليا (CESNUR و مركز مطالعات و تحقيقات اديان دانشگاه ويلنيوس VilniusUniversiry) و مركز تحقيقات و اطلاعات اديان جديد (NRRIC) چندى پيش به تاريخ 10 تا 12 آوريل (23-21 فروردين) در شهر ويلنيوس ليتوانى برپا شد. اين كنفرانس از سلسله همايشهاى سالانهاى بود كه نهادهاى پژوهشى در عرصه جنبشهاى نوپديد دينى، باعنوان كنفرانس بين المللى سال 2003 برگزار كردند. پيش از اين نيز چندين كنفرانس سالانه از سوى همين گونه نهادها در امريكا، بلژيك و انگلستان برگزار شده بود. در سال 2004 نيز اين كنفرانس سالانه در تگزاس امريكا برگزار مىشود.
درباره برگزار كنندگان
از دهه 1960 به اين سو كه مطالعات اديان جديد يا به تعبيرى جنبشهاى نوپديد دينى شكل گرفت. بسيارى از دانشگاههاى حوزه علوم انسانى در برنامه دپارتمانهاى اديان و الهيات خود موضوعى را براى آموزش و پژوهش در نظر گرفتند كه مطالعه اديان جديد نام گرفت. با گذشت زمان و ظهور نيازهاى جديد براى مطالعه جدىتر و فراگيرتر اين پديده رو به رشد، مراكز مستقلى در نقاط مختلف جهان بويژه غرب و بطور اخص امريكا و انگليس تأسيس شد و اين پديدهاى (انگلو -امريكن) نام گرفت چون رشد چشمگيرى در اين دو كشور داشته است. شمار زياد و در حال رشد اديان جديد و سرعت گسترش آنها و حوادث و وقايعى كه پيرامون آنها رخ داد، عكس العملهاى متفاوتى در پى داشت. اين واقعيت بسيارى را واداشت كه به بررسى پديدار شناختى اين مهم بپردازند و اين بررسىها در عرصه پژوهش به توليد انبوهى از نوشتهها در قالب كتاب و مقاله انجاميد و در عرصه ارتباطات و اطلاع رسانى، پايگاههاى اطلاعاتى و اينترنتى قوى تأسيس شد و ار ايجاد ساختارها و سازمانهاى مطالعاتى به مجموعهاى از نهادهاى مستقل و خاص كه به تحقيق و پژوهش در اين عرصه مىپردازد منتهى شد. در سراسر جهان غرب افرادى دست به تأسيس مراكز آموزشى و پژوهشى و اطلاع رسانى درباره اين پديده زدند. در انگلستان كسانى چون خانم الين باركر با احساس ضرورت ايجاد مركزى مطالعاتى واطلاع رسانى، با همكارى وزارت كشور و كليساى انگلستان، مركز اطلاعات مربوط به اديان جديد (INFORM) را تأسيس كرد. در شهر تورين ايتاليا، دينپژوه سرشناس اين عرصه دكتر ماسيمو اينتروويگنه، مركز مطالعات و تحقيقات اديان جديد (CESNUR) را تأسيس كرد كه وب سايت آن از مهمترين منابع اطلاعاتى درباره اديان جديد است و خود اين نهاد در برگزارى كنفرانسهاى بين المللى نقش بسيار مهمى ايفا مىكند. اين گونه نهادها با همكارى دپارتمانهاى اديان و مراكز دين پژوهى ديگر كشورها به برگزارى اجلاس سالانه اقدام مىكنند كه كنفرانس بين المللى سال 2003 نمونهاى از آن است. از چهرههاى سرشناس عرصه دين پژوهى و جامعهشناسى دين و بويژه مطالعات اديان جديد و جنبشهاى نوپديد دينى مىتوان از كريسايدز،گاردون ملتون، الين باركر و ماسيمواينتروويگنه ياد كرد كه غالباً مديريت اين نشست هاى سالانه را به عهده داشتهاند.
مقالات در كنفرانس دين و دمكراسى ؛ تبادل تجربيات شرق و غرب، 38 عنوان مقاله ارائه شد. در ميان مقالات ارائه شده عناوينى به چشم مىخورد كه موضوع آنها در نگاه نخست، بسيار خاص و مربوط به كشور و يامنطقهاى معين است اما با توجه به موضوع اصلى كنفرانس (دين و دمكراسى) در تحليلهاى كلان، به كار محققان و پژوهشگران عرضه دين مىآيد. برخى از مقالات اين همايش، ذيل عنوان مطالعه اديان جديد و برخى ديگر در حوزه مطالعات عام دينى، در عرصه موضوعى دين و دمكراسى مىگنجد. عناوين مهمترين مقالات اين همايش به شرح زير است:
1. نقش كليساها در ساخت جامعه مدنى در مجارستان، سوزانا بوگر Zsuzanna)
(Bogre 2. تغيير آيين و ذهنيت ؛ شكلگيرى جنبش از (Oaza) و تحولات اجتماعى در لهستان، استر پيركامپ
مبارزه با سه: فرقهها (Cults)، فكاهى (Comics) و كمونيستها؛(Communists)نقدى بر فرهنگ عمومى به مثابه خاستگاه جنبش ضد فرقهاى معاصر، ماسيمو اينتروويگنه
4. آزادى دين، آزادى از دين و احترام براى عقايد دينى، گيدون ساپير
5. آزادى دين و وجدان در لهستان ؛ رؤيا يا واقعيت، كاتارزينازاى لينسكا
6. خط مشى فرانسه در قبال (فرقه) از زمان سقوط دولت سوسياليستى، رگيس دريكبرگ.
7. اسلام،(جنبش) عصر جديد و اديان حاشيهاى دراندونزى: معانى در حال دگرگونى تكثرگرايى دينى
8. قرائيم و قرائيسم: تحولات اخير: ميخائيل كيزيلف
9. دلايل ممكن براى عدم تساهل اديان توحيدى، فردليك لاموند
10. (جنبش) عصر جديد و بنياد گرايى، تادئوس داكتر
11. گفت وگو ميان (جنبش) عصر جديد و كليساهاى پروتستان در هلند، ريندركراننبرگ
12. (جنبش) عصر جديد و جناح راست لهستان، زبيگنيوميكلجكو
13. خصوصيت (جنبش) عصر جديد در يك كشور كاتوليك ؛ بررسى موردى در كشور انگلستان، دروتاهال
14. سنخشناسى جنبشهاى نوپديد دينى و نشانههاى آزمودنى آنها، تادئوس داكتر
15. ديدگاههاى جنبشهاى نوپديد دينى درباره جامعه مجارستان، پيترتوروك
16. يادداشت هايى بر دين آيوميست، مىيرلوييجى زوكاتلى
17. افراطى گرى در جنبشهاى نوپديد دينى: چشم انداز روسى، ورونيكا كراوچوك
18. اتحاديه يا جدايى؟ سان ميونگ مون و خاستگاههاى كليساى اتحاد جورج كريسيدس
19. شيطانيسم اينترنتى لهستان، رافائل اسموكزينسكى
20. دين و دمكراسى بعد از جنگ عراق، ماسيمواينتروويگنه
21. فرهنگ پسا مدرن: تغييرات در ديندارى و معنويت، مائيجى كاله
22. نقش دين در ظهور جامعه مدنى در ليتوانى، آندرياس ماويكاس
23. ابعاد جامعه شناختى ديندارى و تعليم و تربيت در روسيه، اينا نالتوا
24. جوامع دينى به مثابه گروههاى ذينفع، ماريا رويتكو
25. بستر وبرخى تنگناهاى مربوط به مديريت مطالعه قانونى دينهاى اقليت در اسلونى، گئورگ لسجاك
26. كليسا، جامعه و اقليتهاى دينى در اكراين، الكساندر مايستر
27. تصوير فرقهها در نشريات فرا -كاتوليك لهستان، مونيكا ميلواسكا
28. (شبه دين )رئيكى،آندريا منگوتو
29. سنتى و غيرسنتى: پارادكسهاى همزيستى، مارينا وروژا
30. پديده ارتدكسى اكراينى: ريشههاى بين تمدنى، پيشينههاى هويت بخش و چشم اندازهاى قضايى، آندريچ يوراش
31. تصويرى از جست وجوگرى جوانان اكراينى براى يافتن تعالى، ساراباورس
32. دانش مسيحى درلتونى: آيا آخرين مانع برداشته شد؟، نيكاندر ژيلس
پي نوشت
1- چشمانداز ارتباطات فرهنگى، ش 2 .
منبع : دبیرخانه دین پژوهان کشور